በቁምልኝ አያሌው ኢትዮጵያ ወደተሟላ የማክሮ ኢኮኖሚ ማሻሻያ ፖሊሲ ትግበራ መግባቷን የጠቅላይ ሚኒስትር ጽህፈት ቤት ባወጣው መግለጫ ማሳወቁ ይታወቃል። የ2010 ዓ.ም የኢትዮጵያን የፖለቲካ ለውጥ ተከትሎም ላለፉት ስድስት ዓመታት የተከማቹ የኢኮኖሚ መዋቅራዊ ችግሮችን ለመፍታት መንግሥት በርካታ የኢኮኖሚ ማሻሻያ እርምጃ ሲወስድ ቆይቷል። የዕዳ ጫና፣ የዋጋ ንረት፣ ሥራ አጥነት፣ አዝጋሚ የኢኮኖሚ መዋቅራዊ ለውጥ፣ የሀብት ብክነት፣ ዝቅተኛ የዘርፎች ምርታማነት እና የልማት ፕሮጀክቶች አፈጻጸሞችም መንግስት የተረከባቸው ዋና ዋና የኢኮኖሚ ማሻሻያ የሚጠይቁ ዕዳዎች እንደሆኑ ተገልጿል። የተወሰዱ የፖሊሲና የሕግ ማሻሻያ እርምጃዎችን ተከትሎም በ2011 ዓ.ም ተግባራዊ የተደረገው የመጀመሪያ ምዕራፍ ሀገር በቀል የኢኮኖሚ ማሻሻያ የኢትዮጵያን ኢኮኖሚው ወደተረጋጋ የማክሮ ኢኮኖሚ ሁኔታ እንዲሸጋገር አዲስ ተስፋን አምጥተዋል። በዚሁ መነሻነትም የማክሮ ኢኮኖሚ ሚዛን መዛባትን ለማረም የዕዳ ጫናን ለማቃለል፣ ምርታማነትን ለማሳደግ፣ የዕድገት ምንጮችን ለማስፋት፣ የስራ ዕድል ለመፍጠር እና ማነቆዎችን ለመፍታት በተደረገው ጥረት ውጤት ተገኝቷል። በዚህም ኢትዮጵያ ከ2010 እስከ 2015 ዓ.ም ባሉት በጀት ዓመታት በአማካይ የሀገር ውስጥ ምርት ዕድገት 7 ነጥብ 1 በመቶ በማድረስ በዓለም ፈጣን የኢኮኖሚ ዕድገት እያሳዩ ካሉ ሀገራት አንዷ ለመሆን በቅታለች። ከምሥራቅ አፍሪካ ትልቁን ኢኮኖሚ በመገንባት ከሰሐራ በታች ካሉ አፍሪካ ሀገራት 3ኛውን ባለግዙፍ ኢኮኖሚ ባለቤት በመሆን ለዘላቂ የልማት ግቦች መሳካት ያላትን ቁርጠኝነት አሳይታለች። ቀሪ ስራዎችን በሚገባ በመስራት አገራዊ ግብን ለማሳካትም በአራት ምሰሦዎች የተገነባው 2ኛው ምዕራፍ ሀገር በቀል ኢኮኖሚ ማሻሻያ ወደ ስራ ገብቷል። ምሰሦዎቹም:- የማክሮ ኢኮኖሚ መረጋጋትንና ዘላቂነትን የሚደግፍ ዘመናዊና ጤናማ የማክሮ ኢኮኖሚ ፖሊሲ ማዕቀፍ መመሥረት፣ ፈጠራን የሚያበረታታ ምቹ የኢንቨስትመንትና የንግድ ዘርፍ ከባቢና ተወዳዳሪነትን ማሳደግ፣ የሀገር ውስጥ ምርትና ምርታማነት ዐቅምን ማጠናከር እና ጥራት ያለው አገልግሎትን በብቃት ለማቅረብ የመንግሥትን አቅም ማሳደግ ናቸው። የፕሮግራሙ ተግባራዊነት በሚቀጥሉት ዓመታት ከፍተኛ እና የተረጋጋ የኢኮኖሚ ዕድገት በማምጣት የዋጋ ግሽበትን ወደ ነጠላ አሐዝ ዝቅ እንደሚያደርግ ይጠበቃል። በዓለም አቀፍ ደረጃ ዘመናዊና ተወዳዳሪ የኢኮኖሚ ሥርዓትን ለመገንባት የተጣለውን ትልቅ ሀገራዊ ግብ ለማሳካት ከሚተገበሩ በርካታ ጉዳዮች መካከል የመንግሥትን ኢንቨስትመንት ውጤታማነት ማሻሻል የሚል ይገኝበታል። ይህም ከ2ኛው ምዕራፍ ሀገር በቀል ኢኮኖሚ ማሻሻያ አራት ምሰሶዎች መካከል የሚጠቀስ ነው። ምቹ የኢንቨስትመንትና የንግድ ተወዳዳሪነት መንግስት ከሀገራዊ ለውጡ ማግስት ጀምሮ ለብዝኃ ኢኮኖሚ ግንባታ በሰጠው ትኩረት በግብርና፣ ኢንዳስትሪ፣ ቱሪዝሪም፣ ማዕድን እና አይሲቲ የልማት ምሰሶዎች የዜጎችን ማህበራዊና ኢኮኖሚያዊ ተጠቃሚነት የሚያረጋግጡ ውጤቶች ተገኝተዋል። ምቹ ኢንቨስትመንትና ተወዳዳሪ የንግድ ሥርዓትን ለመፍጠርም ሰፋፊ እርምጃዎች ተወስደዋል። ለአብነትም ኢትዮ-ቴሌኮምን ጨምሮ የተለያዩ የመንግስት የልማት ድርጅቶች ሙሉ በሙሉ እና በከፊል ወደግል በማዞር ምቹ ኢንቨስትመንትና ተወዳዳሪ የንግድ ሥርዓትን ለመፍጠር ሲሰራ ቆይቷል። በኢንቨስትመንት መስክ የውጭ እና የሀገር ውስጥ ባለሃብቶች መንግስት ባመቻቸላቸው የኢንዳስትሪ ፓርኮች ተሰማርተው በተኪ እና ወጪ ንግድ ምርት ተጨባጭ ውጤት በማስመዝገብ ላይ ይገኛሉ። በኢትዮጵያ ታምርት ንቅናቄ ለአልሚ ባለሀብቶች የተደረገው የመሰረተ ልማት አቅርቦት እና የአንድ ማዕከል አገልግሎት ድጋፍ የምርት አቅማቸውን እንዲያሳድጉ አስችሏቸዋል። በዚህም በተጠናቀቀው 2016 ዓ.ም በጀት ዓመት በውጭ ቀጥታ ኢንቨስትመንት 3 ነጥብ 82 ቢሊየን የአሜሪካን ዶላር መሳብ እንደተቻለ የኢትዮጵያ ኢንቨስትመንት ኮሚሽን መረጃ ያመላክታል። የንግድ ተወዳዳሪነትን ለማሳደግ ለሀገር ውስጥ ባለሃብቶች ብቻ ተከልለው የቆዩ የወጪ፣ ገቢ፣ ጅምላና ችርቻሮ የንግድ ዘርፎች የውጭ ባለሃብቶች እንዲሳተፉ ገበያው ክፍት ተደርጓል። በዚህም የውጭ ባለሃብቶች በጥሬ ቡና፣ ቅባት እህል፣ ጫት፣ ጥራጥሬ፣ ቆዳ እና ሌጦ፣ የደን ውጤቶች እና የቁም እንስሳት የወጪ ንግድ ላይ መሳተፍ የሚችሉበት ዕድል ተመቻችቷል። ኢትዮጵያ እያስመዘገበች የምትገኘውን ዕድገት ለማስቀጠል ከ2013 ጀምሮ እስከ 2022 ዓ.ም ድረስ ተግባራዊ የሚደረግ ሀገራዊ የልማት ዕቅድ ተዘጋጅቶ እየተሰራበት ይገኛል። ዕቅዱም በጥራት ላይ የተመሰረተ የኢኮኖሚ ዕድገትን ማምጣት፣ ምርታማነትና ተወዳዳሪነትን ማሳደግ፣ ለአየር ንብረት የማይበገር አረንጓዴ ኢኮኖሚ መገንባት፣ የሥርዓት ለውጥ ማምጣት ተጠቃሚነትን ማረጋገጥ፣ የሴቶችና ወጣቶችን ፍትሕዊነት ተሳትፎና ተጠቃሚነት ማረጋገጥ እንዲሁም የግሉን ዘርፍ የኢኮኖሚ የመሪነት ማረጋገጥ ዓላማን ሰንቋል። ሀገር በቀል የኢኮኖሚ ማሻሻያ መደረጉም ምርታማነትን በማሳደግ በምጣኔ ሃብት ዕድገት ላይ ተጨባጭ ለውጥ እንዲመዘገብ አስችሏል። የመጀመሪያ የሀገር በቀል ኢኮኖሚ ማሻሻያ ያስመዘገባቸውን ተጨባጭ ስኬቶች በማስቀጠል ቀሪ የልማት ስራዎችን ለማስቀጠልም ሁለተኛ ሀገር በቀል የኢኮኖሚ ማሻሻያ ተግባራዊ ተደርጓል። ሁለተኛው ሀገር በቀል የኢኮኖሚ ማሻሻያ የሀገር ውስጥ እና ዓለም አቀፍ ደረጃ መወዳደር የሚያስችል ስራ ፈጣሪ ማህበረሰብ መገንባት እንደሚያስችል ታምኖበታል። የግሉ ዘርፉ ወደ ላቀ የዕድገት ምዕራፍ እንዲሸጋገር የሚያግዝና አሁን የግሉ ዘርፍ ያሉበትን ችግሮች በመቅረፍ ባለሀብቶች በወሳኝ ዘርፎች ላይ እንዲያተኩሩ ይደርጋል። በተጨማሪም ጥራት ያለው የውጭ ቀጥተኛ ኢንቨስትመንትን በማበረታታት ጠንካራ የወጭ ንግድ ስርአት እንዲኖር መደላድል ይፈጥራል። ፈጠራን በማበረታታት ምቹ የኢንቨስትመንትና የንግድ ዘርፍ ከባቢ እንዲኖር በማድረግ ተወዳዳሪነትን በማሳደግ ረገድም ሚናው የጎላ ነው። በአጠቃላይ የማክሮ ኢኮኖሚ ማሻሻያ ፖሊሲ ተግባራዊ መደረጉ የኢትዮጵያን ኢኮኖሚ ዕድገት በማስቀጠል ኢትዮጵያን አፍሪካዊት የብልጽግና ተምሳሌት የማድረግ ሀገራዊ ራዕይን ዕውን ለማድረግ አይነተኛ ሚና እንደሚኖረው ይጠበቃል።  

በረከት ሲሳይ (ኢዜአ) አገር በቀል የኢኮኖሚ ማሻሻያ ገቢራዊ ከመደረጉ ከ2011 ዓ.ም በፊት የኢትዮጵያ ኢኮኖሚ ተከታታይ እድገት የነበረው ቢሆንም በጥቅሉ ሲገመገም የማክሮ ኢኮኖሚ መዛባት ይስተዋልበት ነበር። ዕድገቱ በመንግሥት ከፍተኛ ወጪ በተስፋፋ የመሠረተ-ልማት አማካይነት የተመዘገበ በመሆኑ ከፍተኛ የዋጋ ግሽበት የፈጠረ፣ አስተማማኝ የሥራ ዕድል በተፈለገው መጠን በቋሚነት መፍጠር የተሳነው፣ ከፍተኛ የብድር ጫና የፈጠረ መሆኑ ተገምግሟል። እነዚህን መዋቅራዊ ችግሮች በዘላቂነት በመፍታት በአገሪቱ ቀጣይነትና ጥራት ያለው እንዲሁም ሁሉን አቀፍ የሕዝብን ተጠቃሚነት የሚያረጋግጥ የኢኮኖሚ እድገት እውን ለማድረግ በማለም በ2011 በጀት ዓመት የመጀመሪያው ምዕራፍ የሀገር በቀል የኢኮኖሚ ማሻሻያ ፕሮግራም ወደ ሥራ ገብቷል። ማሻሻያው በተለይም የማክሮ ኢኮኖሚ የፋይናንስ መረጋጋት ለማረጋገጥ በዋናነት ጥብቅ የፊስካል ፖሊሲ ገቢራዊ አድርጓል። የዕዳ ክምችትን ማቃለል ከዚህ አንጻር በተለይም የአገሪቱን የብድር ጫና ለማቃለል ከፍተኛ ወለድ ያለው ብድር (commercial loan) በማስቀረት አነስተኛ ወለድ ያለውና የመክፈያ ጊዜው ረዘም ያለውን የብድር አማራጭ (concessional loan) ተግባራዊ ተደርጓል። ይህም ብቻ ሳይሆን የመንግሥት የልማት ድርጅቶች የሚወስዱትን ከፍተኛ ብድር በመቀነስ አነስተኛ ብድር እንዲወስዱ ማድረግ ተችሏል። በተጨማሪም ፕሮጀክቶች ሲካሄዱ አስፈላጊው ጥናት ተጠንቶ እንዲካሄድና የተቋማት የመፈጸም አቅም እንዲገነባ ለማድረግ ተችሏል። ከአበዳሪ አካላት ጋር የዕዳ ቅነሳና ሽግሽግ እንዲደረግ ያላሰለሰ ጥረት ተደርጓል። እነዚህ እርምጃዎች ተግባራዊ በመደረጋቸው አጠቃላይ የብድር ጫናው ላይ አዎንታዊ ለውጥ አምጥቷል። የወጪ ገቢ ንግድ ሚዛን ሌላው የወጪ ገቢ ንግድ ሚዛኑን ለማስተካከል ምርትና ምርታማነትን ከማበረታታት ጎን ለጎን የዘርፍ ተቋማትን አቅም የማጠናከር ሥራ ተሰርቷል። በተለይም የአገሪቱ የኢኮኖሚ እድገት ምንጭን በማስፋት የብዝኃ-ኢኮኖሚ አተያይ እንዲኖርና ግብርና፣ ኢንዱስትሪ፣ ቱሪዝም፣ ማዕድን እና አይ ሲ ቲ ዘርፎች ላይ በልዩ ትኩረት የተሰራው ሥራ ውጤት አምጥቷል። በዚህ ዘርፍ ላይ የተደረገው ማሻሻያ በተለይም ምርትና ምርታማነትን በመጨመር የውጭ ንግድ አፈጻጸምን በማሳደግ የንግድ ሚዛኑን ከማሻሻል በተጨማሪ የአገሪቱ ገቢ እንዲያድግና የዕዳ ክፍያ በተገቢው መልኩ እንዲካሄድ ተደርጓል። ለአብነትም በተጠናቀቀው በጀት ዓመት ከምርትና አገልግሎት ወጪ ንግድ ከ10 ቢሊየን ዶላር በላይ ገቢ ተገኝቷል። ከሐዋላ አገልግሎትም 6 ነጥብ 5 ቢሊየን ዶላር በላይ ገቢ ተገኝቷል። በ2016 በጀት ዓመት የ3 ነጥብ 8 ቢሊየን ዶላር የውጭ ቀጥተኛ ኢንቨስትመንት ፍሰት ተመዝግቧል። ስንዴን ጨምሮ በተኪ ምርቶችም ከፍተኛ ለውጥ እየተመዘገበ ሲሆን፤ ለአብነትም በተጠናቀቀው በጀት ዓመት አሥር ወራት 2 ቢሊየን ዶላር የሚያወጡ ምርቶችን በአገር ውስጥ መተካት ተችሏል። ከ2010 እስከ 2015 ባሉት በጀት ዓመታት በአማካይ የሀገር ውስጥ ምርት ዕድገት 7 ነጥብ 1 በመቶም ደርሷል። የበጀት ጉድለትን መሙላት ሌላው በፊስካል ፖሊሲው ላይ በተወሰደው እርምጃ የመንግሥት ገቢን ከአጠቃላይ አገራዊ ምርት አኳያ ለማሳደግ የተሰራው ሥራ ውጤት አምጥቷል። ከዚህ አንጻር በተለይም የታክስ ምኅዳሩን በማስፋትና ዘመናዊ የታክስ አሰባሰብ ሥርዓት ባለፉት ዓመታት ገቢራዊ በመደረጋቸው አዎንታዊ ለውጦች የተመዘገቡ ሲሆን፤ ለአብነትም በተጠናቀቀው በጀት ዓመት ከ529 ቢሊየን ብር በላይ ገቢ መሰብሰብ ተችሏል። የዋጋ ንረትን ማርገብ የምርት አቅርቦትን በማስፋት በተለይም የሌማት ትሩፋት የዋጋ ንረቱን ለማረጋጋት ከፍተኛ ሚና እያበረከተ ይገኛል። ምርታማነትን ማሻሻልም ሌላኛው ሥራ ነው፡፡ በዘንድሮው ዓመት ከባለፈው ዓመት ጋር ሲነጻጸር ከ100 ሚሊየን ኩንታል በላይ ብልጫ ያለው ምርት መሰብሰብ ተችሏል። በተጨማሪም መንግሥት 10 ቢሊየን ብር ገቢ በመተው መሠረታዊ ሸቀጦችን ከቀረጥ ነፃ እንዲገቡ አድርጓል። ጎን ለጎንም የጥሬ ገንዘብ በገበያ ውስጥ ያለው ፍሰት የዋጋ ንረት እንዳያስከትል ለመቆጣጠርና መንግሥት ከብሔራዊ ባንክ የሚበደረው የገንዘብ መጠን ለመቀነስ ሰፋፊ ሥራዎች ተሰርተዋል። የንግድ ባንኮች ለደንበኞቻቸው የሚለቁትን የብድር መጠን ላይ ገደብ መቀመጡም ተመላክቷል። እነዚህንና ሌሎች ተያያዥ የማስተካከያ ሥራዎች በመሠራታቸው የዋጋ ንረት ከዚህ ቀደም ከነበረው 30 በመቶና ከዚያ በላይ ወደ 19 ነጥብ 9 በመቶ ዝቅ እንዲል ተደርጓል። የሥራ ዕድል ፈጠራ ባለፉት የሪፎርም ዓመታት የተሰሩ ሥራዎች ውጤት ያመጡ ሲሆን፤ በተጠናቀቀው በጀት ዓመት ብቻ ከ3 ነጥብ 8 ሚሊየን በላይ ለሚሆኑ ዜጎች የሥራ ዕድል ተፈጥሯል። የሥራ ዕድሉ በኢንዱስትሪ፣ በግብርና፣ በከተማ ልማትና ሌሎች መሠረተ-ልማት ዘርፎች የተፈጠረ ነው። በተጓዳኝም ከ300 ሺህ በላይ ኢትዮጵያውያን በሕጋዊ መንገድ ክብራቸውና ጥቅማቸው ተጠብቆ በውጭ አገራት የሥራ ዕድል ተፈጥሮላቸዋል። ከ60 የሚልቁ ኢትዮጵያውያን ደግሞ በአገር ቤት ሆነው በአውት ሶርሲንግ የተለያዩ የውጭ ድርጅቶች ውስጥ የመሥራት ዕድል አግኝተዋል። የተሟላ የማክሮ ኢኮኖሚ ማሻሻያ ፖሊሲ ትግበራ የመጀመሪያው የኢኮኖሚ ማሻሻያ መርኃ-ግብር ቀሪ ሥራዎች ቢኖሩም፤ የማክሮ ኢኮኖሚ ሚዛን መዛባትን ለማስተካከል በተደረገው ጥረት ውጤቶች ማስገኘቱ ተጠቅሷል። ይህንንም ከግምት በማስገባት ኢትዮጵያ ወደ ተሟላ የማክሮ ኢኮኖሚ ማሻሻያ ፖሊሲ ትግበራ ገብታለች። ይህ የሀገር በቀል ኢኮኖሚ ማሻሻያ ፕሮግራም በአራት ምሰሶዎች ላይ የተገነባ ሲሆን፤ እነዚህም የማክሮ ኢኮኖሚ መረጋጋትን እና ዘላቂነትን የሚደግፍ ዘመናዊ እና ጤናማ የማክሮ ኢኮኖሚ ፖሊሲ ማዕቀፍ መመሥረት፤ ፈጠራን የሚያበረታታ ምቹ የኢንቨስትመንትና የንግድ ዘርፍ ከባቢ እና ተወዳዳሪነትን ማሳደግ፣ የሀገር ውስጥ ምርትና ምርታማነት አቅምን ማጠናከር እና ጥራት ያለው አገልግሎትን በብቃት ለማቅረብ የመንግሥትን አቅም ማሳደግ የሚሉ ናቸው። የኢኮኖሚ ማሻሻያ አጀንዳው ለጠንካራ፣ በግሉ ዘርፍ ለሚመራ፣ ሁሉን አቀፍ የኢኮኖሚ ዕድገት እና የሥራ ዕድል ፈጠራ መሠረት እንደሚሆን ታምኖበታል። ፕሮግራሙ በሚተገበርበት ወቅት ከፍተኛ እና የተረጋጋ የኢኮኖሚ ዕድገት እና ነጠላ አኃዝ የዋጋ ግሽበት ይኖራል ተብሎ ግብ ተጥሏል። የውጭ ምንዛሬ መዛባትን በማስተካከል፣ የፋይናንስ ዘርፉን ይበልጥ በማጠናከር፣ የዋጋ ንረትን በመቆጣጠር፣ የታክስ ገቢን በማሳደግ፣ የመንግሥትን ኢንቨስትመንት ውጤታማነት በማሻሻል፣ የባንክ ዘርፍን ተወዳዳሪነትና ጤናማነት በማጎልበት እና የንግድና ኢንቨስትመንት ከባቢን በማሻሻል፣ በዓለም አቀፍ ደረጃ ዘመናዊና ተወዳዳሪ የኢኮኖሚ ሥርዓትን ለመገንባት ትልቅ ሀገራዊ ግብ ተጥሎ እየተሰራ ይገኛል። የማክሮ ኢኮኖሚ ማሻሻያ ፕሮግራሙ በገበያ ላይ የተመሠረተ የውጭ ምንዛሬ ተመን ሥርዓት እንዲኖር ማድረግ፣ በወለድ ተመን ላይ የተመሠረተ ዘመናዊ የገንዘብ ፖሊሲ ሥርዓት ማዘመን፣ የመንግሥት ፋይናንስ ጫናዎችን የሚቀንስ የፊስካል ፖሊሲ ማሻሻያ፣ የልማት ፋይናንስ ዕድሎች እና የመንግሥት ዕዳ አስተዳደር ማሻሻያ እንዲኖር በማድረግ ጠንካራ፣ አካታች እና ዘላቂ የኢኮኖሚ ሥርዓት የመገንባት ቁልፍ ዓላማና ግብ ሰንቆ ነው ወደ ተግባር የገባው። የፖሊሲ እርምጃዎቹ ከአጠቃላይ ሀገራዊ የረዥምና የመካከለኛ ዘመን የልማት ዕቅዶች ጋር ተጣጥመው የሚከናወኑ በመሆኑ በመጀመሪያው የኢኮኖሚ ማሻሻያ መርኃ-ግብር የተስተዋሉ ቀሪ ሥራዎችን በምልዓት በመሥራት የዕዳ ክምችት በማቃለል፣ የወጪ ገቢ ንግድ ሚዛን በመጠበቅ፣ የበጀት ጉድለትን በመሙላት፣ የሥራ ዕድል ፈጠራን በማስፋት፣ የዋጋ ንረትን በማቃለል ትልቅ እመርታ እንደሚኖራቸው ታምኗል። በዚህም በሚቀጥሉት አራት ዓመታት በማክሮ ኢኮኖሚ የማሻሻያ እርምጃዎች ምክንያት የኢትዮጵያ ኢኮኖሚ በአማካይ በ8 በመቶ ያህል እንደሚያድግ፤ የዋጋ ንረት ወደ 10 በመቶ ዝቅ እንደሚል፤ የታክስ ገቢ ከጠቅላላ የሀገር ውስጥ ምርት ያለው ድርሻ 11 በመቶ እንደሚደርስ፤ የመንግሥት ዕዳ ከጠቅላላ የሀገር ውስጥ ምርት ያለው ድርሻ ወደ 35 በመቶ ዝቅ እንደሚል፤ የወጪና የገቢ ንግድ ዋጋ ወደ 20 ቢሊየን ዶላር እንደሚያድግ፤ ቀጥታ የውጭ ኢንቨስትመንት ወደ 8 ቢሊየን ዶላር ከፍ እንደሚል፤ ዓለም አቀፍ የመጠባበቂያ ክምችት ከ10 ቢሊየን ዶላር በላይ እንደሚሆን ይጠበቃል። እነዚህ ትንበያዎች በቀጣይ ዓመታት ሊመጣ የሚችለውን የኢኮኖሚ ሽግግር ደረጃ የሚያመለክቱ ናቸው። በመሆኑም ኢትዮጵያ በተሟላ መንገድ የጀመረችው ይህ የማክሮ ኢኮኖሚ ማሻሻያ ፖሊሲ ትግበራ የኢትዮጵያን ብሔራዊ ጥቅም በሚያስጠብቅ እና የዜጎችን ተጠቃሚነት በሚያረጋግጥ መልኩ እንዲተገበር ሁሉም የድርሻውን መወጣት ይኖርበታል።  

ከሚዲያ ሞኒተሪንግና ትንተና ዳይሬክቶሬት ቀደም ባሉት ዘመናት የኢትዮጵያ የደን ሽፋን 40 በመቶ እንደነበረ፤ ቀስ በቀስ ይህ የደን ሀብት በተለያየ ምከንያት ተራቁቶ ወደ ሦስት በመቶ ያህል አሽቆልቁሎ እንደነበር መረጃዎች ያመለክታሉ። ከደን ሀብት መራቆት ጋር በተያያዘ የአየር ንብረት ለውጥ ባስከተለው ተፅዕኖ የበረሃማነት መስፋፋት፣ በተደጋጋሚ የድርቅና ሌሎች ተጓዳኝ አደጋዎች መከሰት ያሳሰባት ኢትዮጵያ የደን ሀብት ልማት፣ ጥበቃና እንክብካቤ እንዲሁም የአፈርና ውሃ ጥበቃ ስራዎችን አጠናክራ በመቀጠሏ እስከ 2011 ዓ.ም ድረስ የደን ሀብቷ ከዓመት ዓመት እድገት እያሳየ ወደ 17 ነጥብ 2 በመቶ ከፍ ማለቱንም መረጃዎቹ ይጠቁማሉ። በሀገራዊ ለውጡ ኢትዮጵያን የመምራትና የማስተዳደር ሥልጣንን የተረከቡት ባለራዕይውና የለውጥ አራማጁ መሪ ክቡር ጠቅላይ ሚኒስትር ዐብይ አሕመድ (ዶ/ር) በ2011 ዓ.ም ዘርፈ ብዙ ፋይዳ ያለውን እና አያሌ ትሩፋቶችን እያገናጸፈ የሚገኘውን የአረንጓዴ አሻራ ልማት ኢኒሼቲቭ ሀገር አቀፍ መርሃ ግብርን ይፋ አደረጉ። መላው ኢትዮጵያውያን ባለፉት ስድስት ዓመታት መርሃ ግብሩን እውን ለማድረግ በፅናት፣ በቁርጠኝነትና በኅብረት ባከናወኗቸው አያሌ ተግባራት በአረንጓዴ አሻራ ልማት መርሃ ግብር ከራሳቸው አልፎ ዓለም አቀፉን ማህበረሰብ ያስደመመ ውጤት አስመዝግበዋል፤ እያስመዘገቡም ይገኛሉ። የዚህ ጽሑፍ አብይ ዓላማም በክቡር ጠቅላይ ሚኒስትር ዐብይ (ዶ/ር) ሃሳብ አመንጨነት እውን የሆነውን፣ ዘርፈ ብዙ ፋይዳ ያለውን እና አያሌ ትሩፋቶቹን እያቋደሰ የሚገኘው የአረንጓዴ አሻራ ልማት ኢኒሼቲቭ ሀገር አቀፍ መርሃ ግብርን ዘርዝሮ ማስረዳት አይደለም። ይልቁንም ተቀማጭነታቸውን በቱርክ አንካራ ያደረጉት የኢትዮጵያ ዲፕሎማት አፈወርቅ ሽመልስ “Untold story of Ethiopia's endeavor in combating climate change” በሚል ርዕስ ያሰናዱትን ጽሑፍ ወደ አማርኛ ቋንቋ በመመለስ ስለኢትዮጵያ የአረንጓዴ አሻራ ልማት ኢኒሼቲቭ ያልተነገረ ታሪክ ላይ የሰጡትን ህያው እማኝነት ለውድ ተደራሲያን በአጭሩ ማቋደስ ነው። የዲፕሎማቱን እማኝነት እነሆ ብለናልና አብራችሁን ዝለቁ። ኢትዮጵያ የአየር ንብረት ለውጥን ለመከላከል የምታደርገው ጥረት ተጨባጭ ውጤቶችን እያሳየ ነው። ሆኖም ግን በሚገባው ልክ እንዳልተነገረለት ተቀማጭነታቸውን በቱርክ አንካራ ያደረጉ የኢትዮጵያ ዲፕሎማት አፈወርቅ ሽመልስ ይገልጻሉ። ዲፕሎማቱ ዴይሊሳባህ ለተባለው የቱርክ ድረገጽ በላኩት ጽሁፍ ከስድስት ዓመት በፊት አረንጓዴ አሻራ ማኖር በሚል የተጀመረው አገር አቀፍ ዘመቻ የተራቆቱ አካባቢዎችን በዛፍ ችግኞች የመሸፈን ብሄራዊ መርሃግብር የደን ሽፋንን በማሳደግ ላይ እንደሚገኝ አብራርተዋል። እንደ ዲፕሎማቱ ማብራሪያ አየር ንብረት ለውጥ በተደጋጋሚ መከሰቱ ለምድራችንና ለሰው ልጆ የማይታመን ከባድ ፈተና ፈጥሯል። በአሁኑ ጊዜ የአየር ንብረት ለውጥ የሰው ልጅን ህልውና የሚፈታተን የማይቀር አደጋና በዓለም አቀፍ ደረጃ ስጋት ሆኗል። እ.ኤ.አ. ከ1980ዎቹ ጀምሮ በዓለማችን የከፋ የአየር ሁኔታ መዛባት፣ ተደጋጋሚና ከባድ የሙቀት ማዕበል፣ በረሃማነት፣ የጎርፍ መጥለቅለቅ፣ የአርክቲክ በረዶ መቅለጥ፣ የብዝሀ ህይወት መጥፋት፣ የመሬት መራቆት፣ የደን ሽፋን መመናመን፣ የለም አፈር መከላት፣ የምርታማነት ዕድገት መቀነስ እና ሌሎች በርካታ ፈተናዎች በአየር ንብረት ለውጥ ምክንያት እየታዩ ነው። በዚህ ረገድ ያደጉ አገሮች በተለይም በምዕራቡ ንፍቀ ክበብ የሚገኙ ከከባድ ኢንዱስትሪዎቻቸው በሚለቀቀው የሙቀት አማቂ ጋዞች ከባቢ አየርን በመበከል የአንበሳውን ድርሻ ይወስዳሉ። ለዓለም ሙቀት መጨመር እና ለካርቦን ልቀት እዚህ ግባ የሚባል አስተዋጽኦ የሌላት አፍሪካ በጣም የተጎዳችና እየተሰቃየች ትገኛለች። በአየር ንብረት ለውጥ ሳቢያ በየጊዜው የሚያጋጥሙ ችግሮች እየተለመዱ ከመምጣታቸው የተነሳ ድንጋጤ መፍጠር እያቆሙ መሆናቸውን ያተቱት ዲፕሎማቱ አፍሪካ ለችግሮቹ እዚህ ግባ የሚባል አበርክቶ ሳይኖራት የጉዳቱ ዋነኛ ሰለባ ከሆነች በርካታ አስርት ዓመታት እንደዋዛ መንጎዳቸውን ይገልጻሉ። የአፍሪካ ቀንድ ለዓለም ጠቃሚ የጂኦ ስትራቴጂክ አካባቢ ነው። በዚህ የዓለም ክፍል ውስጥ ያሉ ሀገራት ላለፉት አምስት አስርት ዓመታት በአየር ንብረት ለውጥ ሳቢያ ለከፋ ችግሮች ተጋልጠዋል ይላሉ ዲፕሎማቱ። አገራቱ ካጋጠሟቸው ተግዳሮቶች መካከል በረሃማነት፣ የብዝሀ ህይወት መጥፋት፣ተደጋጋሚ ድርቅ መከሰት፣የጎርፍ መጥለቅለቅ፣ የመሬት መራቆትና የጎጂ ነፍሳት ክስተትና መስፋፋት ዋነኞቹ ናቸው። ይህ ዓለም አቀፍ የአካባቢ ችግር ለከፍተኛ የምግብና የውሃ እጦት እና ለአዳዲስ የወረርሽኝ በሽታዎች መጨመርን አስከትሏል። የአፍሪካ ቀንድ አካባቢን ለረጅም ጊዜ ድርቅ ተጋላጭ አድርጎታል፤ ለሶስት ተከታታይ የምርት ወቅቶች ያጋጠመው የዝናብ እጥረት በሚሊዮን የሚቆጠሩ ወገኖችን ለዘለቄታው የምግብ እጥረት፣ ለስቃይ እና መፈናቀል አጋልጧል፤ ድርቁ በከብቶች ህልውና ላይም ከፍተኛ ተጽዕኖ ያሳደረ ሲሆን፤ በሦስት ዓመታት ውስጥ በሚሊዮን የሚቆጠሩ ከብቶች ሞተዋል ይላሉ ዲፕሎማት አፈወርቅ በጽሑፋቸው። ዲፕሎማት አፈወርቅ አያይዘውም የአየር ንብረት ለውጥ በአፍሪካ ቀንድ በምትገኘው ኢትዮጵያም በተደጋጋሚ ለድርቅ ተጋላጭ እንድትሆን፣ በአካባቢ መራቆት፣ በረሃማነት መጨመር ረገድ ከፍተኛ ተጽዕኖ አሳድሯል። የአየር ንብረት ለውጥ በአከባቢው በተለይም በኢትዮጵያ ያለውን አደጋ የተረዱት የኢትዮጵያ የለውጥ አራማጅ መሪ ጠቅላይ ሚኒስትር ዐብይ አሕመድ እ.ኤ.አ በ2019 አረንጓዴ ሌጋሲ ኢኒሼቲቭ በመባል የሚታወቀውን ዛፎች የመትከል ሀገራዊ መርሃ ግብር ይፋ ማድረጋቸውን ይገልጻሉ። ይህ ተነሳሽነት በኢትዮጵያ አረንጓዴ ኢኮኖሚን ​​ለመገንባት ያለመ በቢሊዮን የሚቆጠሩ ችግኞችን በመላ ሀገሪቱ የመትከል ታላቅ ዓላማ ያለው መርሃ ግብር ነው። መንግሥት በመጀመርያው ዓመት ከ4 ቢሊዮን በላይ የተለያዩ ችግኞችን በመትከል በአንድ ጀምበር ከ353 ሚሊዮን በላይ ችግኞችን በመትከል የዓለም ክብረ ወሰንን ሰብሮታል ይላሉ። እንደ ዲፕሎማቱ ማብራሪያ መንግስት ለዚህ ዓለማ መሳካት በየዓመቱ ከ25 ሚሊዮን በላይ የሰው ኃይል በማነሳሳትና በመላ አገሪቱ በማሰባሰብ የአየር ንብረት ለውጥን በመከላከል ረገድ የጋራ የኃላፊነት ስሜት እንዲፈጠር አድርጓል። መንግስት የአረንጓዴ አሻራ ልማት መርሃ ግብር ከተጀመረበት ጊዜ አንስቶ በየዓመቱ ከሰኔ እስከ መስከረም ባለው የዝናብ ወቅት ችግኝ ተከላውን ቀጥሏል። ጠቅላይ ሚኒስትር ዐቢይ በተያዘው የክረምት ወራት 7 ነጥብ 5 ቢሊዮን የተለያዩ ችግኞችን ለመትከል ግብ አስቀምጠው የዘንድሮው የአረንጓዴ አሻራ ልማት መርሃ ግብር ተጀምሯል። በመላ ሀገሪቱ ባለፉት አምስት ዓመታት ለየአካባቢው ስነምዕዳር ተስማሚ የሆኑ ከ32 ነጥብ 5 ቢሊዮን በላይ ችግኞች ተተክለዋል። የአረንጓዴ አሻራ ልማት ኢኒሼቲቭ እውን መሆን በመቻሉ የሀገሪቱ የደን ሽፋን እ.ኤ.አ በ2019 ከነበረበት 17 ነጥብ 2 በመቶ በ2023 ወደ 23 ነጥብ 6 በመቶ አድጓል። በመላ አገሪቱ በመርሃግብሮቹ ከተተከሉት ችግኞች እንደ ወይራ፣ዋንዛ፣ኮሶና ጽድ የመሳሰሉት ለየአካባቢው ስንምዕዳር ተስማሚ የሆኑ የሀገር በቀል የዛፍ ዝርያዎች ይገኙበታል። ከዚህም በሻገር በምግብ ራስን በመቻል ለምግብ ዋስትና መረጋገጥ ከፍተኛ አስተዋጽኦ ያላቸው እንደ አቮካዶ፣ማንጎ፣ዘይቱን እና ኮክ የመሳሰሉ ለቆላማና ለከፊል ቆላማ አከባቢዎች ተስማሚ የሆኑ ቋሚ የፍራፍሬ ተክሎች በአረንጓዴ አሻራ ልማት ኢኒሼቲቭ ልዩ ትኩረት የተሰጣቸው መሆናቸውን ዲፕሎማት አፈወርቅ አብራርተዋል። የአረንጓዴው አሻራ ልማት ኢኒሼቲቭ ዓላማ በኢትዮጵያ መንግስት እና በህዝቦቿ የተቀናጀ ጥረት የኢትዮጵያን ተራሮች፣ ኮረብታዎች፣ ሜዳ ሸንተረሮች እና ከተሞችን አረንጓዴ በማልበስ በኢትዮጵያና በቀጣናው የአየር ንብረት ለውጥ ምክንያት የሚያጋጥሙ አስደንጋጭ ተግዳሮቶች ማስወገድ ነው። ዲፕሎማት አፈወርቅ በጽሑፋቸው እንዳስገነዘቡት የአረንጓዴ አሻራ ልማት መርሃ ግብር የሀገሪቱን የደን ሽፋን በማሳደግ፣ የመሬት መራቆትን በመከላከልና የደን ሀብትን በመጠበቅና በመንከባከብ ስነ-ምህዳሩን በማመጣጠን ለቀጣዩ ትውልድ ምቹና ዘላቂ አረንጓዴ አካባቢን ለማውረስ ይረዳል። እንዲሁም የዛፍ ችግኞችን በመትከል የተራቆተውን የደን ሀብት መልሶ በማልማት በከባቢ አየር ውስጥ የሚገኘውን ካርቦን ዳይኦክሳይድ እና ሌሎች አደገኛ የሙቀት አማቂ ጋዞችን በመቀነስ ለኦዞን ሽፋን መሳሳትና ለዓለም ሙቀት መጨመር ምክንያት የሆነውን የአየር ንብረት ለውጥን አስከፊ ተፅዕኖ ለመቋቋም የላቀ አስተዋጽኦ ያደርጋል። የኢትዮጵያ መንግሥት ባለፉት አምስት ዓመታት ከ50 ቢሊዮን ዶላር በላይ መዋዕለ ንዋይ አፍስሶና በሀገሪቱ የሚገኙ የዲፕሎማቲክ ማህበረሰብን ጨምሮ ከተለያዩ የህብረተሰብ ክፍሎች የተውጣጡ ዜጎችን አንቀሳቅሶ የአየር ንብረት ለውጥ ተጽዕኖን ለመግታት ብርቱ ጥረት አድርጓል ይላሉ። ከዚህም ባሻገር ኢትዮጵያ በአረንጓዴ ዲፕሎማሲ ቀጣናዊ ውህደት ለመፍጠር 1 ቢሊዮን ችግኞችን ለስድስት ጎረቤቶቿ በማከፋፈል በአረንጓዴ ዲፕሎማሲ የቀጣናዊ ውህደቱ አካል እንዲሆኑ አድርጋለች ሲሉም ይገልጻሉ። ዲፕሎማቱ አያይዘውም በሌላ በኩል መንግሥት በክረምት ወራት አርሶ አደሩን በማንቀሳቀስ የአፈርና ውሃ ጥበቃ ስራውን በመላ ሀገሪቱ አጠናክሮ ቀጥሏል። በዚህም ባለፉት አምስት ዓመታት በርካታ ሺህ ኪሎ ሜትር የአፈርና ውሃ ጥበቃ ስራዎች ተከናውነዋል።በተለያየ ምክንያት በተራቆቱ ተራራማ፣ ዳገተማና ኮረብታማ አካባቢዎች እንዲሁም ተፋሰሶች መልሰው እንዲያገግሙና እንዲታደሱ የድንጋይና የአፈር እርኮኖችና ጋቢዮኖች ሥራ እንዲሁም ባህላዊ የውሃ ጉድጓዶች ቁፋሮ፣ የውሃ መውረጃ ቦዮችና ማስተላለፊያ ቱቦች ግንባታ መካሄዱን በጽሑፋቸው አመላክተዋል። ፀሐፊው አክለውም የደን ​​ልማቱና የአፈርና ውሃ ጥበቃ ስራዎች የመሬት መራቆትን፣ በጎርፍ የመጥለቅለቅ አደጋን፣ የለም አፈር መከላትን በመታደግ የከርሰና የገፀ ምድር የውሃ ሀብት እንዲጨምሩ የሚያስችሉና አረንጓዴ አሻራ ኢኒሼቲቭ ውጥኖች የሆኑትን የውሃ ሼድ አያያዝ በኢትዮጵያ ሥነ-ምህዳራዊ ስርዓት መደበኛ በማድረግ በረሃማነትን በዘላቂነት በመከላከል ዓባይን በመሳሰሉት ድንበር ተሻጋሪ ወንዞችን የውሃ ፍሰትን ለማስቀጠል ከፍተኛ አስተዋፅኦ እንዳላቸውም ያስረዳሉ። በመሆኑም የታችኛው የተፋሰሱ አገራት ግብፅ እና ሱዳን፣ የዓባይን ውሃ በብቸኝነት ካልተቆጣጠርነው በሚል እሳቤ ያልተገባ ስሞታ ከማቀረብ ይልቅ፤ ለራሳቸው ብሄራዊ ጥቅም ሲሉ አረንጓዴ ኢኒሼቲቭን በገንዘብ ጭምር በመደገፍ የውሃ ፍሰትን ዘላቂነት በማረጋገጥ ላይ በትብብር መንፈስ ቢሰሩ ይመራጣል ሲሉ ዲፕሎማት አፈወርቅ ይመክራሉ። ዲፕሎማት አፈወርቅ በጽሑፋቸው ማጠቃለያ አንኳር ሃሳብ እንዳስገነዘቡት ከዚህም ባሻገር ዓለም አቀፉ ማህበረሰብ፣ የተባበሩት መንግሥታት ድርጅት፣ የፓርቲዎች ኮንፈረንስ (CoP) እና ሌሎች ማህበረሰቦች ተመሳሳይ መርሃ ግብር በሌሎች የቀጣናው አካባቢዎች እንዲደግሙ ለማነሳሳት ሰብዓዊነትን እንደ አንድ የጋራ ጥቅም እንዲያገለግል በተነሳሽነት መደገፍ አለባቸው። የአረንጓዴ አሻራ ኢኒሼቲቭ የተራቆቱ አካባቢዎችን በማሻሻል ካስመዘገበው ስኬት ባለፈ ዋነኛ ዓላማው የሆነውን የኢትዮጵያ ህዝቦችን አንድነት በማጠናከር የአፍሪካ አረንጓዴ ቀበቶ ኢኒሼቲቭን ግብ ለማሳካት ከፍተኛ አበርክቶ ይኖረዋል። የኢትዮጵያ መንግሥት ከዚህም ባሻገር የካርቦን ልቀትን በ2030 ዜሮ ለማድረግ ያስቀመጠውን ግብ ለማሳካት የኤሌክትሪክ ኃይልን ሙሉ በሙሉ ከውሃ፣ ከነፋስ፣ ከፀሐይና ከእንፏሎት ወዘተ. ለማመንጨት በቁርጠኝነት እየሰራ ነው። ኢትዮጵያ የቀጣናዊ ውህደቱ ዋና አንቀሳቃሽ እንደመሆኗ መጠን የኤሌክትሪክ የመሰረተ ልማት አውታርን ከጅቡቲ፣ ሱዳንና ኬንያ ጋር በማገናኘት ንፁህ ኃይሏን በማጋራት ከታንዛኒያ፣ ደቡብ ሱዳን እና ሶማሊያ ጋር ግንኙነት ለመፍጠር እየሰራች ነው። እንዲሁም የአዲስ አበባ ቀላል ባቡርን እና የኢትዮ-ጅቡቲ የባቡር መስመርን ከብክለት የፀዳ የአረንጓዴ ኢኮኖሚ ግንባታ አካል በማድረግ በኤሌክትሪክ ኃይል እንዲሰራ አድርጓል።  

የሽግግር ፍትሕ - የአያሌ ችግሮች መፍቻ (ሙሴ መለሰ) ኢትዮጵያ ውስጥ በተለያዩ የታሪክ አጋጣሚዎች በደል፣ ግፍ እና መሠረታዊ የመብት ጥሰቶች ተከስተዋል። የቁርሾ እና የቂም በቀል አዙሪት፣ የተበዳይነት እና የብሶት ትርክት በሀገሪቱ ዋነኛው የፖለቲካ ማጠንጠኛ የሆነበት አንዱ ምክንያትም ይኸው ነው። በደሎችን በማከም ሰላምና ዴሞክራሲ የሰፈነባት አገር መገንባትን ባለመ መልኩ የሽግግር ፍትሕ ሥርዓትን ለመተግበር ጥረቶች በመደረግ ላይ ይገኛሉ። በኢትዮጵያ የነበረውን ኢ-ፍትሃዊነት በፍትሕ፣ በእርቅና በይቅርታ መፍትሔ ለመስጠት የሽግግር ፍትሕ የፖሊሲ አማራጭ ሰነድ ዝግጅት በጥር ወር 2015 ዓ.ም መጀመሩ ይታወቃል። ብሔራዊ የደኅንነት ምክር ቤት በወቅታዊ ሀገራዊ የደኅንነት እና ፀጥታ ጉዳዮች ላይ በቅርቡ ያወጣው መግለጫ እንዳመላከተውም በኢትዮጵያ የበዳይ ተበዳይ አዙሪት ለመስበር የሽግግር ፍትሕ አንዱ ተመራጭ ሥልት ነው። ከአንድ ዓመት በላይ በዝግጅት ሂደት የቆየው የሽግግር ፍትሕ ፖሊሲ በቅርቡ በሚኒስትሮች ምክር ቤት ጸድቆ ወደ ሥራ እንዲገባ መወሰኑን ተከትሎ የሽግግር ፍትሕ ፖሊሲ ትግበራ ማስጀመሪያ መርሃ-ግብርም ተካሂዷል። የሽግግር ፍትሕ ታሪካዊ ዳራ የሽግግር ፍትሕ ዘርፍ ታሪካዊ መነሻ እንደ አውሮፓውያኑ አቆጣጠር ከ1939 እስከ 1945 ከተደረገው ሁለተኛው የዓለም ጦርነት በኋላ በአውሮፓ ፍትሕን ለማስፈን የተደረገ እንቅስቃሴ እንደሆነ መረጃዎች ያመለክታሉ። እንደ አውሮፓውያን አቆጣጠር በ1945 በጀርመን ኑረንበርግ የተሰየመ ዓለም አቀፍ ወታደራዊ ችሎት የተቋቋመ ሲሆን፤ ችሎቱ የተቋቋመው ዋና የናዚ መሪዎችን የፍርድ ሂደት ለመከታተልና ውሳኔ ለመስጠት ነው። በወቅቱ የናዚ መሪዎች በጦር ወንጀል፣ በሰብዓዊ ጥፋት እንዲሁም ወንጀሎችን ለመፈጸም በማሴር ተከሰዋል። ለአንድ ዓመት የቆየው የፍርድ ሂደትም በናዚ ሰዎች ላይ ያሳለፈው ውሳኔ “ታሪካዊ” እና “ታላቅ” የሚል አድናቆትን አግኝቶ ነበር። የጦርነቱም የፍርዱም ተሳታፊዎች “ጨርሶ አይደገምም፤ Never again” የሚል ቃል ገብተው ነበር። በወቅቱ የጃፓን ወታደሮች የፍርድ ሂደት የሚታይበት የቶኪዮ ወታደራዊ ችሎትም ተቋቁሞ ነበር። በኑረንበርግ እና በቶኪዮ የነበሩት ወታደራዊ ችሎቶች ለሽግግር ፍትሕ እሳቤ መጠንሰስ ቁንጮ ማሳያዎች እንደሆኑ ይነገራል። በግሪክ እንደ አውሮፓውያን አቆጣጠር በ1945 እና በአርጀንቲና እ.አ.አ በ1983 የቀድሞ ወታደራዊ መንግሥት አባላት የፍርድ ሥርዓትም እንደ ሽግግር ፍትሕ ማሳያ ይጠቀሳሉ። የሽግግር ፍትሕ ዘርፍ እ.አ.አ ከ1980 በኋላ ያለው እሳቤና ተፈጻሚነቱ እያደገ የመጣ ሲሆን፤ እ.አ.አ በ1970 እና 1980ዎቹ ትኩረቱን የሰብዓዊ መብቶች መከበርና መጠበቅ ላይ አድርጓል። ይህም በዓለም አቀፍ ደረጃ የሽግግር ፍትሕ ተቀባይነት እንዲያገኝና ዓለም አቀፍ የሰብዓዊ መብት ሕጎችና ስምምነቶች እንዲቋቋሙ በር ከፍቷል። በወቅቱ የሽግግር ፍትሕ እሳቤ ማዕከል የሰብዓዊ መብት ጥሰቶች በፖለቲካ ሽግግር እንዲሁም በሕግና ወንጀል ፍርዶች ወቅት እንዴት ይቃኛሉ? እንዴት ይታያሉ? የሚለው ጉዳይ ላይ ያተኮረ ሲሆን፤ የሽግግር ፍትሕን አስመልክቶ የነበሩ ክርክሮች “ፍትሕ” ለሚለው ዓለም አቀፍ ጽንሰ-ሀሳብ መዳበርና መስፋት አስተዋጽዖ እንደነበረውም ይጠቀሳል። በሂደት የሽግግር ፍትሕ እየሰፋ በተለይም እ.አ.አ በ1980ዎቹ መጨረሻና በ1990 መግቢያ ላይ ዴሞክራሲና የዴሞክራሲ እሳቤዎች ዓለምን እየተቆጣጠሩና ተጽዕኗቸው እየጨመረ ሲመጣ የሽግግር ፍትሕ ከዴሞክራሲ አንጻር መቃኘት ጀመረ። በዚህም የሽግግር ፍትሕ የዴሞክራሲ እሳቤ አንዱ የጥናት ዘርፍ መሆን የቻለ ሲሆን፤ የሽግግር ፍትሕ “ጠባብ ከነበሩ የሕግ ጥያቄዎች ወደ የተረጋጉ የዴሞክራሲ ተቋማት መገንባትና የሲቪክ ተቋማት እንደገና ማደስ ወደሚል ሰፊ የፖለቲካ አመክንዮዎች አድማሱን አስፍቷል” ሲሉ ባለሙያዎች ይገልጻሉ። የሽግግር ፍትሕን ማዕቀፍ ከፖለቲካዊ ሂደቶችና ዴሞክራሲያዊ ለውጦች ጋር ያቆራኙ አገራት ከአምባገነናዊ ሥርዓት ወደ ዴሞክራሲያዊ ሥርዓት ለመሸጋገር ምቹ መደላድል እንደፈጠረላቸው በዘርፉ ላይ ጥናት ያደረጉ ተመራማሪዎች ይጠቅሳሉ። በዴሞክራሲያዊ ሂደት ውስጥ ያሉ የሽግግር ፍትሕ ፈተናዎች በርካታ ናቸው የሚሉት ምሁራን የዴሞክራሲ ሂደቱ ሳይጓተት ላለፉ ቁርሾዎች መፍትሔ መስጠት፣ ግጭቶችን የሚፈታ የዳኝነት ወይም የሦስተኛ ወገን የፍትሕ ሥርዓት መዘርጋት፣ የካሳ ክፍያዎችን መፈጸም፣ ያልሻሩ ቁስሎች እንዲሽሩና የባህል እርቆችን የተሟላ ማድረግ ከፈተናዎቹ መካከል የሚጠቀሱ እንደሆኑ ያነሳሉ። ካናዳ፣ አውስትራሊያና ኒውዝላንድ አገራቱን የቆረቆሩ ነባር ዜጎች ይደርስባቸው ለነበረው ጭቆና ምላሽ ለመስጠት የሽግግር ፍትሕን ተጠቅመውበታል። በአሜሪካም “የዘር ፍትሕ Racial justice” አስመልክቶ በሚደረጉ ውይይቶችና ክርክሮች የሽግግር ፍትሕ ቋንቋና ሀሳብ ደጋግሞ ይነሳ ነበር። የሽግግር ፍትሕ አንድ የወለደው ሀሳብ ቢኖር የ”እውነት ፈላጊ” ኮሚሽኖች (Truth commissions) ማቋቋም ነው። በአርጀንቲና እ.አ.አ በ1983፣ በቺሊ እ.አ.አ በ1990 እንዲሁም በደቡብ አፍሪካ እ.አ.አ በ1995 የ”እውነትን አፈላላጊ” ኮሚሽኖች ተቋቁመዋል። ኮሚሽኖቹ በላቲን አሜሪካ፣ አፍሪካ፣ እስያና ምስራቅ አውሮፓ እንደ ሽግግር ፍትሕ “ምልክት” ይታዩ የነበረ ሲሆን፤ ይሁንና በዩጎዝላቪያ ለተፈጸሙ ወንጀሎች ቀጣናዊ የእውነት ፈላጊ ኮሚሽን ለማቋቋም ተደጋጋሚ ጥረቶች ቢደረጉም በፖለቲካ መሰናክሎች ምክንያት ሳይሳኩ መቅረታቸውን የታሪክ ድርሳናት ያስረዳሉ። የዴሞክራሲ ምሁራንና ባለሙያዎች አገራት በሽግግር ፍትሕ ማዕቀፎቻቸው ውስጥ ብሔራዊ ስትራቴጂዎቻቸውን ሲቀርጹ ያለፉ በደሎችንና ቁርሾዎችን እንደ አገሪቷ ተጨባጭ ሁኔታና ባህርይ መፍታትን በዋናነት ከግምት ውስጥ ሊያስገቡ እንደሚገባ ይመክራሉ። ይህ ቁርሾን የመፍታት ሂደት ተጠያቂነትን ለማስፈን፣ ከሕግ ተጠያቂነት የማምለጥ ዝንባሌን ለማስቀረት፣ በዜጎችና መንግሥታት መካከል ያለውን ግንኙነት እንደገና ለማደስና ዴሞክራሲያዊ ተቋማትን ለመገንባት አስተዋጽዖ እንደሚያደርግ ይገልጻሉ። የሽግግር ፍትሕ ሰፊ የአስተሳሰብ ማዕቀፍ ዜጎች ሁሌም ኋላቸውን እያዩ ወይም ካለፉ ክስተቶች ጋር ከመጋፈጥ ወደፊት የተሻለ ነገር ይመጣል ብለው ተስፋ እንዲሰንቁ እንደሚያደርግም ይጠቅሳሉ። እ.አ.አ በ2001 በሽግግር ፍትሕ፣ እርቅና ርትዕ ላይ የሚሰራ “ዓለም አቀፍ የሽግግር ፍትሕ ማዕከል” የተሰኘ መንግሥታዊ ያልሆነ ተቋም የተመሠረተ ሲሆን፤ ከዚህ በተጨማሪ ዓለም አቀፍ የፍትሕ ግብረ-ኃይል ተቋቁሟል። የሽግግር ፍትሕ በዘላቂ ልማት ግቦች መካከል ግብ 16 “የሚፈጸሙ የሰብዓዊ መብት ጥሰቶች አፋጣኝ የፍትሕ ጣልቃ-ገብነት እርምጃዎች በመውሰድ ዘላቂ ሰላምና ልማት ማምጣት” የሚለውን ለማሳካት አጋዥ ነው። የሽግግር ፍትሕ ትርጓሜዎች እንደ ዓለም አቀፉ የሽግግር ፍትሕ ማዕከል ከሆነ የሽግግር ፍትሕ “ከግጭት የወጡ አገራት በመደበኛ የፍትሕ ሥርዓት በቂ ምላሽ ሊሰጡባቸው የማይችሏቸውን ከፍተኛ፣ የተደራጁና በርካታ የሰብዓዊ መብት ጥሰቶችን ምላሽ የሚሰጡባቸው መንገዶች ናቸው።” የተባበሩት መንግሥታት ድርጅት ከፍተኛ የሰብዓዊ መብቶች ኮሚሽን የሽግግር ፍትሕ ለፍትሕ ብቻ ትኩረት በማድረግ ፍትሃዊ የኃብትና አገልግሎት ክፍፍል ማድረግ ወይም ለኢ-ፍትሃዊነት ምላሽ መስጠት ሳይሆን “ከአቅም በላይ ለሆኑና ልዩ ባህርይ ላላቸው ፈተናዎች ምላሽ የሚሰጥበት አካሄድና መንገድ ነው” ሲል ይገልፀዋል። የወንጀል ቅጣቶች፣ የእውነት ፈላጊ ኮሚሽኖች መቋቋም፣ ካሳ መክፈል፣ ሰዎች በግጭት ወቅት ያጡትን ወይም የተሰረቁትን ንብረትና ኃብት መተካት፣ በጅምላ መቃብር ውስጥ የተቀበሩ ሰዎች በክብር ለየብቻ እንዲቀበሩ ማድረግ፣ ይቅርታና ምህረት ማድረግ፣ መታሰቢያዎችን መገንባት፣ በግጭቶቹ ላይ ሳይንሳዊ ምርምር በማድረግ ግጭቶችና በደሎች እንዳይደገሙ በሚያደርግ መልኩ ትምህርቶችን ማስተማርና የሰብዓዊ መብቶች ጥሰቶችን ምላሽ የሚሰጡ ተቋማዊ የማሻሻያ እርምጃዎችን መውሰድ በሽግግር ፍትሕ ውስጥ ከሚካተቱ ጉዳዮች መካከል ይገኙበታል። በሌላ በኩል በሽግግር ፍትሕ በፖለቲካዊ ሽግግር ውስጥ የሕግ የበላይነትን ማስፈን በዚህም ወደ ዴሞክራሲ ሥርዓት የሚደረግ ጉዞን ማፋጠን ያስፈልጋል የሚሉ ምሁራንም አሉ። የሽግግር ፍትሕ በኢትዮጵያ በኢትዮጵያ የፍትሕ ሥርዓት በደሎችን በማከም ሰላምና ዴሞክራሲ የሰፈነባት አገር መገንባትን ባለመ መልኩ የሽግግር ፍትሕ ሥርዓትን ለመተግበር ጥረቶች በመደረግ ላይ ይገኛሉ። በኢትዮጵያ ያሉ አለመግባባትና ግጭቶችን ለመፍታት የሽግግር ፍትሕ ሥርዓትን ተግባራዊ ማድረግ ትክክለኛ አማራጭ መሆኑ ይገለጻል። የሽግግር ፍትሕ በሕዝቦች መካከል መተማመን እና ዘላቂ ሰላምን ለመፍጠር ሁሉንም የሚያሳትፍ፣ የሕግ ተጠያቂነት፣ ፍትሕ፣ እርቅና ካሳን ጭምር ታሳቢ የሚያደርግ እንደሆነ ተጠቅሷል። በኢትዮጵያ የሽግግር ፍትሕ ፖሊሲ ማዕቀፍ መዘርጋት አስፈላጊነት ታምኖበት ሁሉን አቀፍ አካታችና ተመጋጋቢ የሆነ ፖሊሲ ለማዘጋጀት ላለፉት ጊዜያት ሰፊ ጥረት ሲደረግ ቆይቷል። ኢትዮጵያ በዘመናት ሂደት ያጋጠሟትን ፈተናዎች በዘላቂነት ለመፍታት የሽግግር ፍትሕ ሂደት ከፍተኛ ፋይዳ እንዳለው ታምኖበታል። የሽግግር ፍትሕ ሰላምና ፍትሕን አስተሳስሮ የመሄድ ጉዳይ እንደሆነና ዘላቂ ሰላምን ለማምጣት የማይተካ ሚና እንዳለው እንዲሁም በሂደቱ የይቅርታና ምህረት ጉዳዮችን እንደሚያቅፍ የሕግ ምሁራን ይገልጻሉ። በጦርነት የተጎዱ አካላትን ማቋቋም በሽግግር ፍትሕ እንደሚታይና በዚህም ዘላቂ፣ ማኅበራዊና ኢኮኖሚያዊ መረጋጋት ማምጣት እንደሚቻል ያስረዳሉ። የተለያዩ አገራት ከነበሩባቸው በርካታ ቀውሶች ወጥተው ወደ ሰላም የመጡበት ሂደት መሆኑን በማውሳት የዘርፉ ባለሙያዎችን ባካተተ መልኩ በቁርጠኝነት ተግባራዊ ሊደረግ እንደሚገባ ምክረ-ሀሳባቸውን ያስቀምጣሉ። የሽግግር ፍትሕ ስልቶች ያለፉ በደሎችን፣ ቁርሾዎችን፣ ሰብዓዊ መብት ጥሰት፣ አለመግባባትና ጥርጣሬን በአግባቡ በመፍታት ለዘላቂ ሰላም ግንባታ ምቹ መደላድል መፍጠር ዋነኛ ዓላማው ነው። ቀደም ሲል ከነበረ አለመግባባት ለአንዴና ለመጨረሻ ጊዜ እንዲላቀቅ በማድረግ ቀጣይነት ያለው አብሮነትና መተማመን መፍጠር የሚያስችል የፍትሕ ማስገኛ ስልትም ነው። አፍሪካን ጨምሮ በተለያዩ የዓለም ክፍሎች ያሉ አገራት በሽግግር ፍትሕ ስልቶች አልፈው ከነበሩበት ውስብስብ ችግር በመውጣት የተሻለ ሰላም፣ መረጋጋት እና የሕግ የበላይነት ማስፈን ችለዋል። ለአብነትም ኮሎምቢያ፣ ደቡብ አፍሪካ፣ ዩጋንዳና ሴራሊዮን ካለፉበት አስከፊ የእርስ በርስ ግጭትና አፓርታይድ ሥርዓት በሽግግር ፍትሕ መፍትሔ በመስጠት የተሻለ ሀገር መገንባት መቻላቸው በማሳያነት የሚቀርብ ነው። በኢትዮጵያም በመደበኛው የፍትሕ ሥርዓት ሊፈቱ የማይችሉ የረዥም ዓመታት ጥፋቶችን ዘላቂ መፍትሔ ለመስጠት በሀገር አቀፍ ደረጃ የሽግግር ፍትሕ ተግባራዊ ማድረግ ወሳኝ መሆኑ ታምኖ እየተሰራበት ይገኛል። የሽግግር ፍትሕ ፖሊሲ ዝግጅት በኢትዮጵያ የነበረውን ኢ-ፍትሃዊነት በፍትሕ፣ በእርቅና በይቅርታ መፍትሔ ለመስጠት የሽግግር ፍትሕ የፖሊሲ አማራጭ ሰነድ ዝግጅት በጥር ወር 2015 ዓ.ም መጀመሩ ይታወቃል። የሽግግር ፍትሕ ፖሊሲ የሚያዘጋጅና ከተለያዩ ተቋማት የባለሙያዎች ቡድን ተቋቁሞ ምህረት መስጠትን፣ የሕግና ተቋማት ማሻሻያ ማድረግን፣ ማካካሻ መስጠትን፣ እውነትን ማፈላለግን እና ተጠያቂነትን ማስፈንም የሽግግር ፍትሕ ሰነዱ ዓላማ አድርጎ የሽግግር ፍትሕ የደረሰበትን ደረጃ ባገናዘበ መልኩ ፖሊሲው ሲዘጋጅ ቆይቷል። ሰላምን በማረጋገጥ፤ በዴሞክራሲ ሥርዓት ግንባታ ሂደት የማኅበረሰብን ትስስር መመለስ ያስፈልጋል የሚለው ጉዳይ ከፖሊሲው የትኩረት አቅጣጫ መካከል የሚጠቀስ ነው። የሽግግር ፍትሕ ፖሊሲውን በተመለከተ ከፖለቲካ ፓርቲዎች፣ ከሲቪክ ተቋማት፣ የሃይማኖት አባቶችና የተለያዩ የኅብረተሰብ ክፍሎች፣ ከዓለም አቀፍ፣ አህጉራዊና ቀጣናዊ ተቋማት ተወካዮችና ሌሎች ባለድርሻ አካላት ጋር በርካታ ውይይቶች ተደርገዋል። የፖሊሲው ዝግጅት የሚመለከታቸውን አካላት ያሳተፈ፣ ዓለም አቀፍ ልምድን መሠረት ያደረገ ነው። በቅድመ-ፖሊሲ ማርቀቅ ሂደቱ ብቻ 60 የክልል እና 20 ሀገራዊ የግብዓት ማሰባሰቢያ መድረኮች እንደተካሄዱበት ተልጿል። በተጨማሪም መንግሥት የሽግግር ፍትሕ አማራጮችን አስመልክቶ ሕዝባዊ ውይይቶችን በተለያዩ የአገሪቷ ክፍሎች አድርጓል። የሚኒስትሮች ምክር ቤት ሚያዝያ 9 ቀን 2016 ዓ.ም ባደረገው 30ኛ መደበኛ ስብሰባ የሽግግር ፍትሕ ፖሊሲ ጸድቆ ወደ ሥራ እንዲገባ ወስኗል። በሀገሪቱ በተለያዩ ዘመናት የተከሰቱ እና የቀጠሉ ተደራራቢ እና ሰፊ የተጎጂና የአጥፊ ወሰን ያላቸው የሰብዓዊ መብት ጥሰቶች፣ የእርስ በርስ ግጭቶች፣ ያልጠሩ ትርክቶች እና በደሎችን ለመፍታት የተለያዩ ሙከራዎች መደረጋቸውን አስታውሷል። ሆኖም እነዚህ አሠራሮች በእውነት፣ በዕርቅ፣ በምህረት፣ በፍትሕ ላይ የተዋቀረ እና በግልፅ ፖሊሲ የሚመራ ሁለንተናዊ የሽግግር ፍትሕ ስልትን አካታች፣ ሰብዓዊ መብት ተኮር በሆነ እና በተሰናሰለ መንገድ ባለመተግበራቸው የሚፈለገውን ዘላቂ መፍትሔ ማምጣት አልቻሉም ብሏል። ስለሆነም የሽግግር ፍትሕ ሂደቱን በተደራጀ፣ በተቀናጀ እና ውጤታማ በሆነ መልኩ በሀገር አቀፍ ደረጃ ለመምራትና ለመተግበር እንዲቻል ረቂቅ ፖሊሲ ተዘጋጅቶ ለሚኒስትሮች ምክር ቤት መቅረቡንና ምክር ቤቱ ግብዓቶችን በማከል ፖሊሲው ከጸደቀበት ቀን እንስቶ ሥራ ላይ እንዲውል ውሳኔ አሳልፏል። የባለድርሻ አካላት ሚና በኢትዮጵያ የሽግግር ፍትሕ ውጤታማ በሆነ መልኩ እንዲተገበር የተለያዩ ባለድርሻ አካላት ድጋፍና ትብብር ወሳኝ መሆኑ ዕሙን ነው። በፖሊሲው እንደተመላከተውም የሽግግር ፍትሕ ሥራዎችን ተግባራዊ የሚያደርጉ ተቋማት በርከት ያሉ ናቸው፡፡ በዚህ ሂደት የመንግሥት አካላት ሚናቸው ከፍተኛ ሲሆን ለአብነትም የፍትሕ ሚኒስቴር፣ የገንዘብ ሚኒስቴር፣ ሲቪል ሰርቪስ ኮሚሽን፣ የሲቪል ማኅበረሰብ ድርጅቶች ባለሥልጣን፣ የፌዴራል እና የክልል ፖሊስ ኮሚሽኖች፣ የሕዝብ ተወካዮች ምክር ቤት፣ ሰላም ሚኒስቴር፣ ከፍተኛ የትምህርት ተቋማት እና ሌሎችም ተጠቃሽ ናቸው። ለምሳሌ የፍትሕ ሚኒስቴር የወንጀል ፍትሕ አስተዳደር ሥርዓቱን በበላይነት የመምራት እና የማስተባበር ኃላፊነት የተሰጠው ተቋም የሽግግር ፍትሕ ሂደቱ ውጤታማ በሆነ መንገድ እንዲፈፀም ለማድረግ የሚያስችሉ ምቹ ሁኔታዎችን ከመፍጠር አንፃር ትልቅ የቤት ሥራ አለበት፡፡ የገንዘብ ሚኒስቴርም የአገሪቱን የፋይናንስ ሥርዓት የማስተዳደር፣ የፌዴራል መንግሥት በጀትን የማዘጋጀት፣ የተፈቀደ በጀትን ለሚመለከተው አካል የመላክ፣ አፈጻጸሙን የመገምገም እና የመሳሰሉት ተግባራት እና ኃላፊነቶች ያሉት መሥሪያ ቤት ከመሆኑ ጋር ተያይዞ ከሽግግር ፍትሕ ሥርዓት ትግበራ ጋር በተያያዘ የሚኖሩት ተግባርና ኃላፊነቶች ጥቂት የሚባሉ አይደሉም። የሲቪል ማኅበረሰብ ድርጅቶች ባለሥልጣን የሽግግር ፍትሕ ሥርዓቱ አተገባበር በሕዝብ ተቀባይነት እንዲኖረው የሲቪል ማኅበረሰብ ድርጅቶች ማኅበረሰቡን የማሳወቅ እና የማንቃት ሥራ እንዲሰሩ እንዲሁም በሽግግር ፍትሕ አተገባበር የቴክኒክ እና የፋይናንስ ድጋፍ እንዲያደርጉ ማስተባበር ይጠበቅበታል። የፌዴራል እና የክልል ፖሊስ ተቋማት የተለያዩ የሽግግር ፍትሕ ስልቶችን ተግባራዊ ለማድረግ የሚቋቋሙ ተቋማት ወይም አደረጃጀቶች ሥራቸውን በሚያከናውኑበት ጊዜ የሰላም እና የፀጥታ ችግር እንዳይገጥማቸው አስፈላጊውን እገዛ በማድረግ ረገድ ሚናቸው የጎላ ነው። የሕዝብ ተወካዮች ምክር ቤትም የተለያዩ የሽግግር ፍትሕ ስልቶችን ተግባራዊ ለማድረግ የሚያስችሉ ሕጎችን ቅድሚያ እና ትኩረት በመስጠት ከማጽደቅ፣ ለሽግግር ፍትሕ ሥርዓቱ ትግበራ የሚቋቋሙ ተቋማት ኮሚሽነሮች እና ዳኞች ሹመት ግልፅ በሆነ እና የሕዝብን ተሳትፎ በሚያረጋግጥ ሂደት እንዲከናወን ከማድረግ ወዘተ አኳያ ኃላፊነቱ ከፍተኛ ነው። የሰላም ሚኒስቴር በበኩሉ የሽግግር ፍትሕ አተገባበርን አስመልክቶ ሀገራዊ መግባባት እንዲፈጠር እና አዎንታዊ ሰላም እንዲገነባ ከፍትሕ ሚኒስቴር ጋር በመቀናጀት የግንዛቤ ማስጨበጫ እና የአቅም ግንባታ ሥራ በመሥራት፣ የሽግግር ፍትሕ ዘላቂ ሰላምን ሊያመጣ በሚችል አግባብ በሁሉም ክልሎች ወጥ በሆነ መንገድ እየተተገበረ ስለመሆኑ በመከታተልና አስፈላጊውንም ድጋፍ በማድረግ ረገድ ትልቅ የቤት ሥራ ይጠብቀዋል። በአጠቃላይ ከሽግግር ፍትሕ ሥርዓት አተገባበር ጋር በተያያዘ በቀጥታም ይሁን በተዘዋዋሪ መንገድ ሚና የሚኖራቸው የመንግሥት ተቋማት ሂደቱ ውጤታማ እንዲሆን የሚጠበቅባቸውን ሁሉ ማድረግ ይኖርባቸዋል። በተጨማሪም የኢትዮጵያ ሰብዓዊ መብቶች ኮሚሽን፣ የኢትዮጵያ ሀገራዊ የምክክር ኮሚሽን፣ የሲቪል ማኅበረሰብ ድርጅቶች፣ የኢትዮጵያ የፖለቲካ ፓርቲዎች የጋራ ምክር ቤት፣ የፖለቲካ ፓርቲዎችና ሌሎችም አካላት ከፍተኛ ኃላፊነት አለባቸው። እነዚህ አካላት የሽግግር ፍትሕ ሂደት ትግበራው የሰብዓዊ መብት ድንጋጌዎችን ያከበረ፣ ተጎጂን ማዕከል ያደረገ እና የፖሊሲውን መርሆዎች ያከበረ መሆኑን በመከታተልና በመደገፍ፤ ሁሉም የኅብረተሰብ ክፍሎች ስለ ሽግግር ፍትሕ ሥርዓት እና ሂደት በቂ ግንዛቤ እንዲኖራቸውና የሽግግር ፍትሕ ሥርዓቱ አተገባበር በሕዝብ ተቀባይነት እንዲኖረው በማድረግ፤ ሂደቱ ውጤታማ እንዲሆን የሚጠበቅባቸውን ሁሉ ማድረግ ይኖርባቸዋል። እንደ መውጫ የሽግግር ፍትሕ ፖሊሲ ትግበራ ማስጀመሪያ መርሃ-ግብር በቅርቡ ተካሂዷል። በዚሁ ወቅት እንደተገለጸውም መንግሥት የተሟላና ዘላቂ ሰላም ማምጣት የሚያስችል የሽግግር ፍትህ ፖሊሲ ለማዘጋጀት አስቀድሞ የገለልተኛ ሙያተኞች ቡድን በማዋቀር ሲሰራ ቆይቷል። ከ80 በላይ ሕዝባዊ የግብዓት ማሰባሰቢያ የውይይት መድረኮች በማዘጋጀት ማኅበረሰቡ በስፋት ሃሳብ እንዲሰጥ በማድረግም የተገኙ ግብዓቶችን በፖሊሲው በማካተት እንዲፀድቅ መደረጉ ተገልጿል። የፖሊሲው አጠቃላይ ዓላማ የኢትዮጵያን ፖለቲካዊ፣ ማኅበራዊ እና ኢኮኖሚያዊ አውድ መሠረት ያደረገ፣ የተቀናጀ እና የተናበበ የሽግግር ፍትሕ ሂደት የሚመራበት እና የሚተገበርበትን ሥርዓት በመዘርጋት ዘላቂ ሰላም፣ ዕርቅ፣ የሕግ የበላይነት፣ ፍትሕ እና ዴሞክራሲ የሚረጋገጥበትን መደላድል መፍጠር መሆኑ በግልጽ መታወቅ ይኖርበታል። የሽግግር ፍትሕ በኢትዮጵያ ዘላቂ ሰላምና ልማት እንዲያመጣና ዜጎች ነገን በተስፋ እንዲጠብቁና በአገራቸው ላይ ብሩህ ተስፋ እንዲኖራቸው በተሟላ መልኩ መተግበር አለበት። ለዚህም የሁሉም ኢትዮጵያዊ ድጋፍና ትብብር ወሳኝ ነው። የሽግግር ፍትሕ ሂደቱና አገራዊ ምክክሩ ኢትዮጵያ ካለችበት ችግር ወጥታ ወደ ቀጣዩ የእድገት ምዕራፍ እንድትሸጋገር ከማድረግ አኳያ እርስ በርስ የሚመጋገቡ ሲሆን፤ ከዚህ አንጻር ሁለቱ በሚጣጣሙባቸው አጀንዳዎችና ግቦች ላይ በጋራ በመሥራት ሁሉን አቀፍ ውጤት ማግኘትም ይቻላል።