Dib-u-habaynta dhaqaalaha waxay hoos u dhigi doontaa culayska deynta si macno leh, waxaanay abuuri doontaa jawi dhaqaale oo deggan – Axmed Shide

Addis Ababa, Afagaal/Hamle, 24/2016T.I.(ENA): Wasiirka Maaliyadda Axmed Shide ayaa sheegay in dib-u-habaynta dhaqaalaha dalka ay si weyn u dhimi doonto culayska deynta, isla markaana ay u abuuri doonto jawi dhaqaale oo deggan oo faa’iido u leh dadka.

Golaha shacabka ayaa kulankoodii degdega ahaa ku ansixiyay heshiiska taageerada dhaqaale ee Itoobiya iyo ururada horumarinta caalamiga ah.

Waxa uu xusay in ka dib heshiiskii Ururka Horumarinta Caalamiga ah ee ku saabsan bixinta 1 bilyan oo doolar oo gargaar ah iyo 500 milyan oo doolar oo dayn ah oo la siinayo dawladda Itoobiya si loo hirgeliyo siyaasaddii ugu horreysay ee waarta oo dhammaystiran oo horumarineed, in heshiis taageero maaliyadeed iyo deyn ah lala saxeexday ururka.

Waxaa uu sheegay in lacagta daynta ah lagu shubi doono khasnada dowladda, isla markaana lagu taageeri doono howlaha dib u habeynta ah ee ay billowday dowladda Itoobiya iyo in si toos ah loo kabo miisaaniyadda dowladda federaalka ee 2017-kaT.I.

Wasiir Shide ayaa ka jawaabay oo sharaxaad ka bixiyay su’aalihii ay xildhibaanadu ka weydiiyeen heshiiska.

Sharaxaaddiisa, wuxuu ku sheegay in ka dib isbeddelka qaranka, in dawladdu ay bilowday inay ka shaqeyso diyaarinta dib-u-habaynta dhaqaalaha maddaniga ah ee ugu horreeya si loo hagaajiyo burburka dhaqaalaha.

Waxa uu xusay in inkasta oo ay suurtagal tahay in natiijooyin badan laga gaaro dib-u-habaynta dhaqaalaha maddaniga ah ee ugu horreeya, balse ay jireen cadaadisyo kala duwan oo caalami ah iyo kuwa gudaha, taasoo aysan suurtagal noqonin in la sii wado kobaca loo baahan yahay.

 Wuxuu xusay in Itoobiya aysan qaadan wax deyn ganacsi ah lixdii sano ee ugu dambeysay. Dhanka kale, shaqooyin badan ayaa la sameeyay si loo yareeyo culeyska deynta ayuu yidhi wasiirku.

 

 Waxa uu xusay in daynta ay ka heleen Hay’adda Horumarinta Caalamiga ah ay tahay dayn fudud oo lagu bixin karo muddada fog.

Waxa kale oo uu sheegay in dib-u-habaynta dhaqaalaha guud si dhammaystiran loo hirgeliyey iyadoo ay wax badan ka beddeli doonto hawlihii la qabtay ee lagu fududayn lahaa culayska deymaha ee Itoobiya.

Tusaale ahaan, 10.5 bilyan oo doolarka Mareykanka ah oo laga helo Sanduuqa Lacagta Adduunka (IMF), 3.5 bilyan ayaa ka caawin doonta dalka dhimista deynta.

Waxa uu sharaxay in dib u habeyntu ay muhiim u tahay in la joogteeyo kobaca, ka qayb qaadashada ganacsiga gaarka ah ee dhaqaalaha iyo hagaajinta geedi-socodka maalgashiga.

Waxay sheegeen in tani ay dhab ahaantii ka faa'iidaysan doonaan dadka iyadoo la dejinayo dhaqaalaha guud.

 Wuxuuna xusay in xasiloonida dhaqaalaha ay tahay xalka kaliya ee sida waarta lagula tacaali karo sicir bararka.

Waxa uu sheegay in wax ka bedelkan la sameeyay laga kabayo marka laga soo tago shaqaalaha mushahaarka yar, in la taageerayo iibka Shidaalka, Saliida, Carada Bacriminta iyo dawooyinka.

Ugu dambayntii waxa uu sidoo kale tilmaamay in dowladdu ay qaadi doonto tallaabooyinka looga hortagayo musuq-maasuqa, sharci darrada iyo maamul xumada ka dhalan kara dib u habaybta dhaqaalaha.